تعریف طرح صنعتی

قانون تعریفی از طرح صنعتی بدین صورت بیان کرده است که شامل تمام ظواهری است که یک کالا و یا محصول دارد که توسط خطوط ، رنگ ، بافت ، پیچ و.... نمایان می شود .

ماده ۲۰ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب ۱۳۸۶  در تعریف طرح صنعتی یک بند را توضیح داده است :

هرگونه ترکیب خطوط با رنگ ها و یا هرگونه شکل سه بعدی که در آن رنگ بکار رفته و یا بدون رنگ باشد ، به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع را تغییر دهد طرح صنعتی گفته می شود . در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری ، مورد حمایت قانونی نمی باشد.

معمولا متقاضیانی که تصمیم به ثبت طرح صنعتی می نمایند این سوال برای آنها پیش می آید که آیا اختراع و یا طرحشان می تواند به عنوان طرح صنعتی به ثبت برشد .

اینکه ارزش آفرینی یک طرح صنعتی به چه صورت می باشد و شامل چه مواردی می باشد در ذیل عنوان شده است.

چند نتیجه از ماده ۲۰ قانون در مورد ثبت طرح صنعتی به دست می‌آید بدین شرح :

ظاهرسازی یک کالا و یا محصول توسط طرح صنعتی انجام می شود بدین صورت که در فرآورده صنعتی باید طرح صنعتی دیه شود . در صورتی که این قابلیت را در یک کالا و یا محصول نداشته باشد طرح صنعتی شناخته نمی شود . در برخی مواقع این سوال ممکن است بیان شود که خدمات جز طرح صنعتی محسوب می شوند و یا خیر ؟

مطابق این ماده و تعریف طرح صنعتی جواب این سوال مشخص است که خیر . هرچند این خدمات به صورت ابتکاری و جدید باشد چون قابلیت لمس و محسوس بودن را داشته باشد اما در یک محصول دیده نشود و ساخته نشود جز دسته های طرح صنعتی نمی باشد . باید به این مورد توجه زیادی کرد که قابل دید و لمس کردن همراه با ساخت و ظاهر سازی محصول را طرح صنعتی گویند .

تغییری که در شکل محصول ایجاد می شود توسط طرح صنعتی بوجود می آید . زمانی که از ظاهر محصول صحبت می شود صرفا هدف زیبایی ظاهر نمی باشد بدین صورت که اگر طرح صنعتی جنبه های زیبایی و شناختی و تربیتی نداشته باشد قابل ثبت نیز می باشد و مورد حمایت قرار خواهد گرفت .

از مسائل بارز که طرح صنعتی دارد طرح های تزئینی می باشد . زیرا این طرح ها شامل ویژگیهایی مربوط به شکل و ساختار و نقش ها و تزئینات می باشد و ابعاد بیرونی و ظاهری کالا در ارتباط است .

به صورت خلاصه طرح‌های صنعتی را می‌توان در سرفصل‌های ذیل خلاصه کرد:

1. مبلمان و عناصر دکوراسیون(صندلی، میز، صندلی اداری، گلدان و …)
2. لوازم خانگی و آشپزخانه(وسایل برقی و غیر برقی)
3. وسایل حمل نقل (خودرو، دوچرخه و…)
4. تجهیزات پزشکی، علمی و آزمایشگاهی (وسایل جراحی، پانسمان و ….)
5. وسایل برقی و الکترونیک (هم وسایلی که برق تولید کنند و هم وسایلی که از برق به عنوان منبع تغذیه استفاده می‌کنند)
6. کفش، کیف و لباس(این طرح‌ها می‌توانند شامل یک نوآوری در ظاهر و کاربردشان باشند)
7. وسایل و تجهیزات صنعتی و کشاورزی (خودروهای کشاورزی، داشت و کاشت و برداشت، نوآوری در زمینه‌ی کشاورزی)
8. تجهیزات نظامی و انتظامی (موارد دفاعی و غیر دفاعی چون سلاح‌های گرم و سرد)
9. وسایل بهداشتی و آرایشی زینت آلات (صابون، وسایل آرایشی)
10. تجهیزات ورزشی (وسایل کوهنوردی هم می‌تواند از این دسته باشد)
11. محصولات گروه سرگرمی و اسباب بازی (اسباب بازی‌های برقی و غیر برقی)
12. واسط کاربری فضاهای مجاز
13.  ابزار آلات هنری و موسیقی
14. نوشت افزار
15. بسته بندی

در موارد فوق اگر طرحی وجود داشته باشد و طراح آن را خلق کرده باشد جز دسته های طرح های صنعتی می باشد در غیر اینصورت جز این گروه ها جا نمی گیرد . لذا باید به قابلیت لمس و دید طرح صنعتی نیز توجه کرد .